اکولالیا تکرار دقیق (پژواک با صدای بلند) کلمات و صداها است. اکولالیا می تواند نشانه آفازی، زوال عقل، آسیب مغزی تروماتیک و اسکیزوفرنی باشد، اما اغلب با اختلال طیف اوتیسم (ASD) همراه است.
اکولالیا همیشه یک ابزار خودآرام‌بخش مانند تکان خوردن یا تکان دادن دست (این رفتارهای تکراری خود تحریکی نامیده می‌شوند)برای بچه‌های دارای اوتیسم نیست. اکولالیا الگوهای خاص خود را دارد و حتی میتواند این گونه به آن نگاه کرد که چگونه کودک دارای اوتیسم شما ابتدا از گفتار برای برقراری ارتباط با شما استفاده می کند.در حالی که اکولالیا می تواند یکی از ویژگی های اوتیسم باشد، همچنین می تواند دریچه ای برای ورود والدین یا متخصص گفتار درمانی برای شروع کار باشد.
این مقاله به چیستی اکولالیا و ارتباط آن با رشد کودک و شرایطی مانند اوتیسم می پردازد. همچنین فراخواهید گرفت که اگر این رفتار از نظر شما مفید نیست، چگونه به کودک کمک کنید تا اکولالیا را مدیریت کند.
اکولالیا در واقع بخشی از رشد کودک است. همانطور که کودکان نوپای نوروتیپیک(neurotypical )(دارای رشد معمول) صحبت کردن را یاد می گیرند، صداهایی را که می شنوند تقلید می کنند. با گذشت زمان، کودک نوروتیپیک زبان را یاد می گیرد و می تواند از آن برای برقراری ارتباط با نیازها و ایده های خود با اتصال کلمات جدید به یکدیگر استفاده کند.تا زمانی که کودکان به سن 3 سالگی می رسند، اکثر آنها با انتخاب کلمات یا ساختن عبارات با استفاده از صداها و لحن منحصر به فرد خود با دیگران ارتباط برقرار می کنند.در سن 4 تا 5 سالگی، بچه ها می توانند سؤالاتی بپرسند و یا به پرسشهای شما پاسخ دهند، به گفتگو ادامه دهند و یا از زبان به روش خود برای برقراری ارتباط با دیگران استفاده کنند.
اکولالیا همچنین می تواند یکی از ویژگی های مشترک اتیسم باشد. کودکان اتیستیک همیشه بدون کلام نیستند و بسیاری از آنها از کلمات استفاده می کنند و حتی ممکن است از کلمات بسیار پیچیده تر نیز استفاده کنند. اما با اکولالیا، این کلمات، متعلق به آنها نیست.این کودک کلمات را به همان ترتیب و معمولاً با همان لحنی می گوید که آنها را در برنامه تلویزیونی شنیده، در یک کتاب خوانده یا از معلم یا بزرگسال دیگری در زندگی خود شنیده است.
یکی از مشکلات فهم اکولالیا در کودکان دارای اتیسم این است که آنها ممکن است از الگوهای گفتاری تکراری اکولالیا به دلایل مختلف استفاده کنند و این الگوها با توجه به اهداف آن ،ممکن است در طول زمان تغییر کنند. همچنین این امکان وجود دارد که یک فرد از اکولالیا برای چندین هدف به طور همزمان استفاده کند.دلایلی که کودکان اتیستیک از اکولالیا در الگوهای گفتاری خود استفاده می کنند عبارتند از:
برای بسیاری از کودکان دارای اتیسم ، اکولالیا بخش مهمی از رشد ارتباطات گفتاری است.به عنوان مثال، اگر مربی به کودک دارای اتیسم بگوید ” بگو متشکرم”، ممکن است کودک به جای اینکه فقط “متشکرم” را بگوید، ” بگو متشکرم” را تکرار کند. هر چند ممکن است این پاسخی که مربی به دنبالش بوده نباشد، اما گامی در مسیری درست است.
اکولالیا انواع مختلفی دارد. در این بخش برخی اصطلاحات ممکن است کمی گیج کننده باشند چراکه درک ما از اکولالیا در طی مدتها تغییر کرده است. چیزی که زمانی به عنوان یک مشکل در نظر گرفته می شد و بایستی برای رفع آن تلاش می گردید، اکنون به عنوان یک مسیر احتمالی برای رشد گفتار همان کودک در نظر گرفته می شود.
انواع مختلف اکولالیا عبارتند از:
اکولالیای عملکردی یا تعاملی(Fanctional یا Interactive) که برای ارتباط با دیگران است
اکولالیای غیر تعاملی(non-interactive) که به دلایلی غیر از ارتباط رخ می دهد
اکولالیای کاهش یافته(Mitigated)، که در آن کودک برخی کلمات را تکرار می کند اما با تغییراتی در آن
اکولالیای فوری یا تاخیری(Immediate یا Delayed)که برای نشان دادن زمان عبارات تکراری از آن استفاده می گردد
کودکانی که به شیوه‌ای تعاملی صحبت می‌کنند، سعی می‌کنند با شخص دیگری ارتباط برقرار کنند و از عبارات حفظ شده برای هدفی استفاده می‌کنند.چالش این افراد در معنی دار بودن کلام آنهاست.به عنوان مثال، ممکن است کودکی از یک آگهی تلویزیونی جمله ای مانند “شیر پگاه،خوشمزه و گوارا” را بشنود. بعداً وقتی شیر می خواهد ، ممکن است بگوید “خوشمزه و گوارا”! دقیقاً با همان لحن و لهجه تبلیغ در تلویزیون به جای اینکه مستقیماً نام نوشیدنی را بگوید.مثال دیگر: ممکن است کودکی وقتی از موردی عصبانی است بگوید “هی سرباز !” چراکه او شنیده است که یک شخصیت عصبانی ارتشی در یک فیلم چنین عبارتی را برای شروع مکالمه در جهت نشان دادن عصبانیت خود ،استفاده کرده است. این کودک کلمات را با احساس خشم مرتبط کرده است و از این عبارت برای نشان دادن اینکه عصبانی است،استفاده می کند.به عنوان شنونده، در ابتدا ممکن است این امر کمی گیج کننده باشد. اما شما باید سعی کنید بفهمید که کودک چگونه این کلمات را به ایده های خود مرتبط کرده است.در گفتگوهای روزانه در میان افراد غیر اتیسم نیز این مورد را می توان مشاهده نمود. در این موارد عباراتی وارد یک زبان می شوند که توصیف کننده یک حالت هستند و کم کم این عبارات در زبانها جا می افتد.مثلا استفاده از عبارت “خز” که نشان دهنده چیزی است که از مد افتاده است و احساس ما را نسبت به یک موضوع می تواند نشان دهد.
در اکولالیای غیرتعاملی، کودک سعی نمی کند با شخص دیگری صحبت کند، بلکه ممکن است برای اهداف خود کلمات یا عباراتی را برای خود تکرار کنند – به عنوان مثال، برای جا افتادن یک مفهوم یا به عنوان یک مکانیسم آرامش بخشی. این تکرار عبارات می تواند تحریک کننده باشد، اما ممکن است اصلاً معنایی نداشته باشد. همیشه مشخص نیست که کودک کلمات را عمدا و از روی قصد انتخاب می کند یا کلماتی را که نمی فهمد را تکرار می کند.در هر صورت، آنچه مهم است این است که یک کودک اتیستیک کلمات دیگران را قرض می گیرد و هنوز برای یافتن راهی برای بیان حرف های خود به کمک نیاز دارد. استفاده از این الگوهای اکولالیا ممکن است دریچه ای را برای مراقبان و آسیب شناسان گفتار ایجاد کند تا بر اساس سبک ارتباطی منحصر به فرد کودک و در جهت استفاده از آنها برای رشد ارتباطی و گفتاری کودک، کار کنند و این شیوه به ویژه در مورد اکولالیای کاهش یافته صادق است، که در آن کودک تغییرات کوچکی در عبارت اصلی ایجاد می کند.
در اکولالیای کاهش یافته کودک شما ممکن است بخشی از انچه شنیده است را استفاده کند و یا با کمی تغییر انچه شنیده را بیان نماید.به عنوان مثال، اگر از کودکی بپرسید که کدام شیرینی را می خواهد، ممکن است ابتدا “کوکه” را تکرار کند. اما همانطور که آنها مهارت های زبانی و درکی بیشتری به دست می آورند، ممکن است در آینده با استفاده از عبارتی که در تبلیغات تلوزیونی درباره کیک و کلوچه ها شنیده اند برای پاسخ دادن، به روشی خاص تر از انها استفاده کنند.در این مثال، آنها ممکن است در نهایت کلمه “کوکه” را حذف کنند و عبارت” کلوچه” را تکرار کنند تا اولویت خود را در بیان مشخص کنند.
گاهی اوقات اکولالیا فوری است و کودک کلماتی را که می شنود تکرار می کند. برای مثال، یک مراقب از کودک می پرسد: “آب می خواهی؟” و کودک با “آب میخوای” پاسخ می دهد. در این کودکان ناتوانی در تغییر ضمایر رایج است. کودک ممکن است به درستی برای برطرف کردن نیاز خود پاسخ دهد و ممکن است چراکه واقعا تشنه است. با این حال، به جای استفاده از یک عبارت درست در جریان مکالمه عادی (مانند “بله، لطفا” یا “من آبمیوه می خواهم”)، کودک این جمله را تکرار می کند. اکولالیا نیز میتواند به تأخیر بیفتد. برای مثال، کودکی قسمتی از «کلاه قرمزی» را تماشا می‌کند و در اواخر همان روز تعاملات بین آقای مجری و جیگر را تکرار می کند و یا عبارتی از شعر های جیگر را می‌خواند.ممکن است کودک عمداً از کلمات جیگر استفاده کند یا کلمات فقط صداهای تکراری باشند. در اکولالیای تاخیری، بین شنیدن و استفاده از کلمات فاصله ای وجود دارد.
برخی رفتارها و شرایط دیگر مشابه اکولالیا وجود دارد که ممکن است در اتیسم رخ دهد.
پالیلالیا یک اختلال گفتاری است که با تکرار غیرارادی کلمات و عبارات مشخص می شود. از این نظر، مانند اکولالیا است، اما تفاوت های اساسی بین انها وجود دارد.یک تفاوت این است که در اکولالیا، تکرار یا پژواک روی کلمات دیگران متمرکز است و با شنیدن کودک،عبارات تکرار می شود.پالیلالیا اغلب شامل گفتار تند و سریع با صداهای تکراری و یکسان است.اکولالیا و پالیلالیا به اتیسم محدود نمی شوند. در واقع، پالیلالیا بیشتر در سندرم تورت، بیماری پارکینسون و اختلالات تشنجی دیده می شود. پالیلالیا حتی می تواند از عوارض جانبی برخی داروها نیز باشد.
اکولالیا گاهی اوقات با این اصطلاح که شبیه هم به نظر می رسد، اشتباه گرفته می شود.در اکوپراکسی، شخص حرکتی را تکرار می کند که فرد دیگری را در حال انجام آن می بیند. با این حال، آنها این کار را عمدا انجام نمی دهند و بیشتر شبیه یک عمل بازتابی است که حتی ممکن است کاملاً از آن آگاه نباشند.به عنوان مثال، آنها می بینند که شخصی سر خود را می خاراند و آنها نیز به طور خود به خود و غیر ارادی دست خود را به سمت سر خود می برند تا سرخود را بخارانند.یک کودک اتیستیک نیز ممکن است اکوپراکسی داشته باشد، اما در سندرم تورت نیز این امر رخ می دهد.
اسکریپت ابزار دیگری است که بسیاری از افراد دارای اتیسم از آن استفاده می کنند و کمی شبیه اکولالیا است چراکه آنها هم کلمات یا عباراتی را می گویند که در جایی شنیده اند.با این حال، اسکریپت نویسی به طور کلی یک استراتژی عمدی است. به عنوان مثال، یک کودک اتیستیک ممکن است زمانی که با همکلاسی های خود صحبت می کند، یک عبارت جذاب از یک شخصیت در یک برنامه تلویزیونی را تکرار کند، زیرا نمی داند بایستی در این فرایند ارتباطی و کلامی چه بگوید.
شما ممکن است بخواهید اکولالیای کودکتان را کم کنید و یا آن را حذف کنید، به ویژه اگر در مکان های عمومی باشد، اما واقعیت این است که اکولالیا می تواند عملکردی ارزشمندی داشته باشد و می تواند یک رفتار بسیار مثبت در شرایط مناسب باشد.حتی اگر اکولالیای کودک شما برایتان ازار دهنده باشد، نقطه شروع خوبی برای مداخلاتی مانند گفتار درمانی است. به عنوان مثال، یک کودک ممکن است بخش های کامل یک ویدیوی مورد علاقه خود را به خاطر بسپارد و آنها را به طور مکرر به عنوان راهی برای آرام کردن خود و کاهش اضطراب بگویداما این تکرار همچنین ممکن است نشان دهنده جذابیت واقعی برخی از جنبه های ویدیو باشد.اگر اکولالیا هدفمند باشد قطعا باید برای آن خوشحال باشید ،به این معنی که کودک شما ابزاری را برای برقراری ارتباط شفاهی جهت براوردن خواسته ها و نیازهای خود ایجاد کرده است. از این طریق کودکتان می تواند با کمک یک گفتاردرمانگر مهارت های کلامی و ارتباطی خود را بسازد.
در حالی که برقراری ارتباط موثر با کودک در هنگام بروز اکوالالیا دشوار است، تمرین‌های متعددی وجود دارد که گفتار درمانگران از آنها استفاده می‌کنند و می‌توانند مستقیماً در تمرین خانگی، تعاملاتی و ارتباطی به کار روند. برخی از این تکنیک ها عبارتند از:
شما ممکن است به طور معمول سوالات «کی »، «چه»، «چه موقع»، «کجا» و «چرا» را فقط به عنوان یک موضوع تعامل روزانه با فرزندتان به کار ببرید، و این کاملا طبیعی است. با این حال، متأسفانه، ممکن است کودک شما ماهیت سؤال را درک یا درونی نکند و فقط پرسش شما را تکرار کند.
به جای اینکه از کودکتان پرسش را مجدد بپرسید مانند: “چی می خوای بخوری؟” یا “حالت چطوره؟” به آنها سؤالات انتخابی بدهید، مانند “شیر می خوای یا آب میوه ؟”هنگامی که کودکتان در پاسخ به سوالات انتخابی موفقیت پیدا کرد انگاه می توانید سوالاتی مانند “چی می خوای”.این به کودک شما کمک می کند تا یاد بگیرد که چگونه به سوالات شما پاسخ دهد و احتمال تکرار را کاهش دهد.
هنگام پرسیدن سؤالات انتخابی، سعی کنید گزینه های آنها (لباس، غذا، کتاب و غیره) را به آنها نشان دهید تا بتوانند نشانه های دیداری داشته باشند و انتخاب خود را انجام دهند. بنابراین آنها به راحتی می توانند پرسشتان را درک کنند.استفاده از وسایل کمک بصری واژگان و درک را بهبود می بخشد و در عین حال به کودک شما یک انتخاب واضح و ساده می دهد و در عین حال مهارت های ارتباطی را ایجاد می کند.پاسخ آنها را فوراً دنبال کنید.هنگامی که آنها انتخاب خود را انجام دادند، گفتگو را با انتخاب آنها تکمیل کنید. این کار به خودی خود یک فعالیت زبان آموزی است و به آنها کمک می کند تا اشیاء را با نام شناسایی کنند. نام شی را تا جایی که ممکن است تکرار کنید تا بتوانند تطابق نام با شی را بفهمند.از طرفی شما می‌توانید از لحن‌های ویژه نیز استفاده کنید تا کودک شما بفهمد کدام گزینه‌ها خوب یا بهتر هستند (غذا، کتاب، اسباب‌بازی، حیوانات خانگی) و کدام خطرناک (آتش، چاقو، سوزن، داروها و غیره).
می توانید از اصطلاحات کلیدی برای کمک به فرزندتان برای بهبود ارتباطات و درک از موارد خاص استفاده کنید. سعی کنید سوال واقعی را از دیالوگ حذف کنید و فقط روی خود کلمه کلیدی تمرکز کنید.به عنوان مثال، اگر می خواهید بدانید که آیا کودک شما خسته است یا خیر، به جای اینکه از او بپرسید که آیا خسته است؟، فقط کلمه “خسته ای” یا “خواب ” را تکرار کنید. این به کاهش تکرار سوالات و در عین حال گسترش دایره لغات کودکتان کمک می کند.شما می‌توانید این تکنیک‌ها و سایر تکنیک‌ها را حدود 10 تا 15 دقیقه در روز تمرین کنید. اما درک این نکته مهم است که این تکنیک ها زمان بر است. سعی کنید اگر این تکنیک ها فوراً به شما جواب نداد نا امید نشوید.
این تکنیک بسیار خوب است. این تکنیک را از روش سان رایس اموختم. در این تکنیک از دو شی استفاده می کنید.یک شی مورد علاقه کودکتان و یک شی نا همخوان مثلا شکلات و یک لیوان خالی یک بار مصرف که در خارج از دسترس کودک قرار داده شده اند. از کودک خود می پرسید شکلات می خواهی یا لیوان و کودک شما انچه اخر شنیده را تکرار می کند و می گوید لیوان!شما نیز بلافاصله به او لیوان خالی را می دهید و می گویید “بله این هم لیوان”.کودکتان ممکن است لیوان را نگیرد و یا با عصبانیت ان را پرتاب کند. مجدد لیوان را در جای خود قرار دهید و همان پرسش را تکرار کنید و هر بار که کودکتان لیوان را تکرار کرد به او لیوان را بدهید. در این میان ممکن است او برای به دست آوردن انچه دلخواه اوست و در دیدرس قرار دارد یکبار شکلات را استفاده کند و شکلات را دریافت کند و همین باعث می گردد تا از تکرار انچه در اخر می شنود خود داری کند. فقط یک نکته مهم. هیچ زمان خودتان نباید او را اصلاح کنید مثلا اگر سر میز نهار به او گفتید دوغ می خواهی یا نوشابه گاز دار و او گفت “نوشابه گاز دار” فورا شما بگویید نه تو که نوشابه نمی خوری،من می دانم دوغ می خواهی!”در اینصورت کودک شما هیچگاه تلاشی برای اصلاح تکرار انچه در اخر عبارات می شنود نمی کند.
آیا نیاز به مشاوره تخصصی در حوزه اتیسم دارید؟
