مقیاس رفتار سازشی واینلند 3(Vineland Adaptive Behavior Scales)

رفتار سازشی برای بررسی عملیاتی ناتوانی و کمتوانی های ذهنی استفاده می شود (American Psychiatric Association ،2013 و World Health Organisation ،2018)و از انجایی که رفتار های سازشی به صورت گسترده به مهارتها در حوزه های مفهومی(Conceptual )، اجتماعی(Social) و عملی(paractival) اشاره دارد افرادی که در این حیطه ها دارای اسیب باشند معیارهای نقص در رفتار های سازشی را مشابه انچیزی که در سایر ناتوانی های رشدی مشاهده می گردد را از خود نشان می دهند. تس (Tasse )و همکارانش در سال 2012 عنوان می کنند که رفتار سازشی یک بعد اساسی در درک چند بعدی عملکرد انسان را در بر می گیرد .

دکتر گرین اسپان (Greenspan، 1997،2006)طراح و گسترش دهنده روش روش فلور تایم برای کودکان اتیسم و از همکاران اولیه تست بیلی، الگوی قابلیت فردی که شامل رویکرد جامع او برای طراحی برنامه های مربوط به کارکرد سازشی است را مبتنی بر مهارتهای سازشی مفهومی،عملی و اجتماعی به شرح زیر می داند:

رفتار سازشی را می توان تحت عبارت کفایت فردی و اجتماعی که برای انجام فعالیت های روزانه لازم است،نیز تعریف نمود که دارای چهار اصل زیر است:

1. 1. رفتار سازشی وابسته به سن است.
2. 2. رفتار سازشی در بستری اجتماعی ارزیابی می شود.
3. 3. رفتار سازشی قابل تغییر است.
4. 4. رفتار سازشی توسط عملکرد معمول تعریف می شود نه توسط توانایی معمول(سنجش بالفعل ها نه بالقوه ها)

به دلیل مرکزیت رفتار های سازشی در معیار های تشخیصی کم توانی های ذهنی می توان از چنیدن ابزار استاندارد رفتار سازشی استفاده نمود که اکثرا مبتنی بر مصاحبه با والدین یا مراقب هستند از جمله موارد زیر :

Scales of Independent Behavior, Revised (بروینینکز و همکاران،1996)

Adaptive Behavior Scale – School edition (لمبرت وهمکاران،1993)

Adaptive Behavior Assessment System) (هریسون و اکلند ،2015

Vineland Adaptive Behavior Scales(اسپارو و همکاران 2016)

تست واینلند 3 (Vineland)

تاریخچه

تست واینلند در سال 1935 تحت عنوان مقیاس بلوغ اجتماعی واینلند(Vineland Social Maturity Scale)توسط ادگار دال(Edgar Doll) تهیه و تدوین گردید.

و مقیاسهای رفتار سازشی واینلند(Vineland Adaptive Behavior Scales)در سالهای 1984،2005،2008،2016 توسط سارا اسپارو،دیوید بلا،دومنیک سیچتی(Sara Sparrow, David Balla, Dominic Cichetti) مورد بروز رسانی قرار گرفت.ادگار دال رفتار سازشی را رشدی و چند بعدی می دانست و عنوان می نمود بهترین ارزیابی رفتار سازشی توسط سوم شخص صورت می پذیرد اما در اپدیت های جدید که پس از قانون آموزش برای همه کودکان معلول در سال 1975 ایجاد گردیدند،بیشتر حوزه های جامعه پذیری،ارتباط،مهارتهای زندگی روزانه  و مهارتهای حرکتی مورد توجه قرار گرفتند.در این اپدیت ها مطمئن ترین روش به دست اوردن اطلاعات در مورد رفتار سازشی مصاحبه یک متخصص با والدین یا مراقبین است.

تست واینلند 3 در سطح B تست های روانشناسی و ارزیابی قرار دارد. 3 سطح تست های روانشناسی به شرح زیر است:

سطحA :افراد دارای مدرک کارشناسی روانشناسی می توانند تستهایی در این سطح را اجرا نمایند یا افرادی که دوره های خاصی را در انجمنهای مرتبط با تستها دریافت نموده اند برای نمونه تست گودیناف یا واینلند 1 و یا تست های غربال مانند تست هیوا یا SCQ ( Social Communication Questionnaire )

سطح B : افرادی می توانند تست هایی در این سطح را اجرا کنند که دارای مدرک کارشناسی ارشد روانشناسی یا رشته های مرتبط هستند و یا اینکه دوره های مرتبط و تکمیلی ازمون و سنجش را گذرانده باشند  مانند تست واینلند 2 یا 3

سطحC: افرادی می توانند این دسته تست ها را اجرا نمایند که دارای مدرک دکتری روانشناسی  یا رشته های مرتبط هستند مانند تست  ADIR (Autism Diagnostic Interview-Revised ) و یا تست  ADOS(autism diagnostic observation schedule)

واینلند 3 دارای 3 فرم زیر است :

• مصاحبه (تا بالای 90 سال)
• والدین و مراقبین(تا بالای 90 سال)
• معلم (3 تا 21 سال قابل اجرا است)

و دارای 5 دامنه یا حیطه به شرح زیر:

• ارتباط (دارای زیر دامنه های دریافتی ،بیانی و نوشتاری است)
• مهارتهای زندگی روزانه (دارای زیر دامنه های شخصی،داخلی/شمارشی،مدرسه/عمومی است)
• اجتماعی سازی ( دارای زیر دامنه های مهارتهای سازگاری ،روابط،بازی،اوقات فراغت و مهارتهای سازگاری است)
• مهارتهای حرکتی (دارای زیر دامنه های حرکتی درشت و حرکتی ظریف است)
• رفتار ناسازگارانه (دارای زیر دامنه های درونی سازی ،برونی سازی و انتقادی است)

در به روز رسانی های اخیر در واینلند 3 می توان به تغییرات رخ داده نسبت به فرمت های پیشین اشاره نمود که به شرح زیر است:

• برخی از ایتمهای قدیمی یا منسوخ حذف شده اند.
• ایتم های دامنه ارتباطی به صورتی به روز رسانی شده اند که اشکال جایگزین ارتباط مانند زبان بدن یا زبان اشاره را نیز شامل گردد.
• ایتم های حساس به فرهنگ اصلاح شده اند برای نمونه به جای استفاده از چاپستیک از ظروف معمول در فرهنگها برای غذا خوردن استفاده گردیده است.
• تلاش برای حذف موارد مشابه در ایتم ها و کاهش افزونگی انها برای نمونه انتقال مهارتهای محاوره ای به دامنه اجتماعی سازی.
• گسترده تر شدن زیر دامنه زبان دریافتی به ایتمهای بیشتری در همه سطوح رشدی مانند ایجاد ایتم های بیشتری در خصوص استفاده از زبان بدن و اشاره و ارتباط غیر کلامی.
• گسترده شدن زیر دامنه زبان نوشتاری به ایتم های بیشتری در همه سطوح رشدی مانند ایجاد ایتم های بیشتری در خصوص مهارتهای نوشتن و پیش خواندن علاوه بر مهارتهای پیش رفته تر .
• اضافه شدن ایتمهایی در زیر دامنه شخصی که نشان دهنده عادات غذایی سالم و گزینه های درست است برای نمونه نتنها نشان می دهد که از تغذیه سالم اگاه است بلکه انتخاب های درستی نیز برای تغذیه دارد .
• در زیر دامنه عمومی به روز زسانی هایی انجام گرفته که نشان دهنده استفاده از تکنولوژی برای مقاصد روز مره است.
• اضافه شدن ایتمهایی در زیر دامنه مهارتهای سازگاری جهت سنجش زود باوری اجتماعی مانند فهم اینکه رفتار یک نفر دوستانه است یا در واقع قصد اسیب زدن وجود دارد و یا اینکه پیامهای تبلیغاتی ممکن است انقدرها هم واقعی نباشند.
• در واینلند 3 نسبت به واینلند 2 دقیقا34 درصد ایتم ها افزایش داشته است.این ایتم های بیشتر مربوط به مهارتهای اولیه و ابتدایی و در سطوح پایینتر رشدی دیده می شوند و در چند زیر دامنه ارتباط ،زبان نوشتاری،مهارتهای شخصی و مهارتهای اجتماعی متمرکز شده است(Saulnier ،2016)
• در واینلند 3 برای نمره 1 دستورالعمل های متفاوتی تعیین گردیده است و به وضوح مشخص گردیده که در چه صورتی می توان نمره یک را اختصاص داد.برای نمونه در واینلند2 نمره یک را می توان به رفتارهای اختصاص داد که با تحریک هم انجام می شده اند ولی در واینلند 3 در صورت خود انگیخته بودن این نمره اختصاص داده می شود.
• در واینلند 3 برای زیر دامنه های مهارتهای سازگاری ،خانوادگی و اجتماع سن شروع به صورت مشخص وضع گردیده است .

گزینه های پاسخ دهی

در فرایند پاسخ دهی در واینلند 3 با فرایند سخت گیرانه تری مواجه هستیم برای نمونه گزینه های نمی دانم یا بدون فرصت حذف شده اند و در هر 3 فرم حدس بر این است که یک پاسخ دهنده کاملا اشنا پاسخ گو است.

تعریف زیر دامنه های ارتباط در واینلند 3

تعریف زیر دامنه های مهارتهای زندگی روزانه در واینلند 3

تعریف زیر دامنه های اجتماعی سازی در واینلند 3

تعریف زیر دامنه های مهارتهای حرکتی و رفتارهای ناسازگارانه در واینلند 3

نکته : در واینلند 2 دامنه مهارتهای حرکتی برای محاسبه نمره ABC (Adaptive Behavior Composite ) برای کودکان تولد تا 6 سالگی مورد نیاز بود.ولی در واینلند 3 دامنه مهارتهای حرکتی برای محاسبه ABC دیگر ضروری نیست.دلیل ان هم همسویی با معیار های AAIDD (American Association on Intellectual and Developmental Disabilities )جهت تشخیص ناتوانی ذهنی در مهارتهای مفهومی ،اجتماعی و کاربردی یا عملی است.

از واینلند 3 در موارد زیر می توان استفاده نمود.

نکته (ABC) ترکیبی از ارتباط،مهارتهای زندگی روزانه و اجتماعی شدن است.

• تشخیص تاخیر های رشدی،ناتوانی های هوشی،و اختلال طیف اتیسم
• تعیین کفایت
• برنامه ریزی مداخله
• نظارت بر پیشرفت

کریستین فارمر(Cristan Ann Farmer )و همکاران در سال 2019 در طی یک مطالعه به بررسی تطبیقی دو تست واینلند 2 و 3 نمودند در این مطالعه 106 کودک با ایت دو تست مورد بررسی قرار گرفتند و نتایج نشان دهنده عملکرد بهتر تست واینلند 3 بود به صورتی که در این مطالعه مشخص گردید که گاها نتایج به دست امده در تست واینلند 3 دو انحراف معیار  پایینتر از واینلند 2 است و افراد در این تست نمرات کمتری نسبت به واینلند 2 دریافت نموده اند. در نهایت، اگرچه تطابق، کانون توجه این مطالعه بود، اما یک سؤال مطرح می شود! کدام یک بازتاب واقعی عملکرد انطباقی فرد است، نمره واینلند 2 بالاتر یا نمره واینلند3 پایین تر؟ متأسفانه، هیچ استاندارد طلایی خارجی برای ارزیابی رفتار تطبیقی وجود ندارد، بنابراین ما نمی‌توانیم اعتبار مربوطه نسخه‌ها را قضاوت کنیم.واگو همکاران،2011و اسلومین و همکاران،2018 واقعیتی در خصوص ارزیابی های رفتارهای سازشی را مطرح می کنند و ان این است که اکنون که در فرایند تشخیص اختلالات رشدی مانند کمتوانی ذهنی و یا اتیسم به رفتار های سازشی توجه گردیده است باید منتظر تجدید نظر های بیشتری در خصوص نحوه ارزیابی و یا ابزار های ارزیابی رفتارهای سازشی باشیم.