اختلال اتیسم(اوتیسم)شدیدیاسطح3

اختلال طیف اتیسم(اوتیسم) زیر مجموعه ای از طیف های مختلف را در زیر چتر خود دارد که تحت عنوان انواع سطوح اختلال اتیسم شناخته می گردند این سطوح شامل طیفی از عملکرد است که می تواند با کمترین پشتیبانی کارهای خود را انجام دهد که اختلال اتیسم سطح یک شناخته می گردد و همچنین طیفی که نیازمند پشتیبانی فراوان برای بر طرف نمودن نیاز های اولیه خود است که اختلال اتیسم سطح 3 گفته می گردد و میان این دو طیف هم سطح دومی وجود دارد که نیازمند پشتیبانی نسبی است.تمامی این توضیحات و توصیفات درdsm5  به صورت کامل شرح داده شده است.برای دانستن همه چیز درباره اوتیسم مطالعه مقاله اوتیسم چیست؟انواع،علت ها و درمانها را پیشنهاد می کنیم​.
اما این پشتیبانی مطرح شده چگونه و با چه جزئیاتی است؟این پشتیبانی چه تعریفی دارد؟ و اینکه چگونه می توان مشخص نمود که یک کودک دارای اختلال اتیسم سطح 3 به چه پشتیبانی و چه سطحی از خدمات نیاز دارد که موافق با تعریف موجود درdsm 5 برای اختلال اتیسم و یا معیارهای استاندارد اختلال اتیسم باشد؟در کشور ما متاسفانه برای اختلال اتیسم سطح یک(عملکرد بالا)نیز تعریفی وجود ندارد و مشخص نیست که برای اختلال اتیسم سطح یک چه خدماتی بایستی کار شود و یا چه پشتیبانی بایستی ارائه گردد تا براورده سازنده نیازهای این کودکان در امروز و فردای آنها باشد.اکنون شما تصور کنید، اگر برای کودک سطح یک پروتکلی در مراکز موجود نیست برای کودک سطح3که دارای بینهایت مشکل و نیازمند بینهایت پشتیبانی است چه کاری بایستی انجام داد. خوب قطعا بنده و هم شمای خواننده می دانیم که در ایران هیچ دستورالعملی برای کودک دارای اختلال اتیسم سطح3 وجود ندارد. امتحان کردن این کار برای شما بسیار راحت است! شما همین امروز و فردا از مربی،کارشناس،معلم و یا هر کسی که با کودک شما کار می کند بپرسید که برای کودک من چه کاری بایستی انجام داد؟و احتمالا شما پاسخی خواهید شنید که خیلی با ذهن شما و نیاز کودک شما اشنا نیست.این جمله “ذهن شما و نیاز کودک شما” را در گوشه ذهن خود داشته باشید چراکه می تواند اساس مطالب ما در این مقاله باشد.برای اگاهی بیشتر در زمینه اختلال طیف اتیسم مطالعه مقاله درباره اختلال طیف اتیسم بیشتر بدانیم را پیشنهاد می کنیم.

تعریف اتیسم شدید یا اتیسم سطح 3

در dsm5 کودک دارای اختلال اتیسم شدید اینگونه معرفی می گردد که این کودک نیازمند پشتیبانی همه جانبه در امور روزمره خود است.این کودکان در هر دو مولفهdsm5  یعنی نقایص ارتباطی و تعاملات اجتماعی و هم علایق،فعالیتها،تفکر و رفتارهای تکراری و محدود دارای مشکلات شدید هستند و هر دو این مولفه ها باعث جدایی عمیق کودک از زندگی با روند رشد عادی می گردد.
اتیسم شدید را گاهی اوقات به نام های اتیسم با عملکرد پایین،اتیسم کلاسیک،اتیسم کانر و یا اتیسم عمیق نیز می شناسند.درساده ترین حالت این اختلال را زمانی تعریف می کنند که فرد دارای علائم بارز اختلال اتیسم باشد.برای کودک اختلال اتیسم سطح 3 این غیر معمول نیست که به حمایت و پشتیبانی 24 ساعته در7روز هفته نیاز داشته باشند. اختلال اتیسم شدید نسبت به سطوح دیگر اختلال طیف اختلال اتیسم بسیار ناتوان کننده و چالش برانگیزتر است. دلیل این امر در دو تفاوت است1- افراد در این سطح با افراد در سطوح دیگر مشابهت هایی دارند اما این موارد مشابه به میزان بسیار بیشتری است2-این افراد علائم عدیده ای دارند که در اختلال اتیسم عملکرد بالا به ندرت دیده می شود. این دو مجموعه مسائل باعث می شود که یک فرد از مدرسه گرفته تا کلینیک و فروشگاه و مطب پزشک عملکرد خوبی نداشته باشد.در مقاله انواع اختلال طیف اتیسم که در همین وبسایت منتشر گردیده علائم اختلال اتیسم سطح 3 اینگونه عنوان می گردد که :

1. فقدان مهارتهای ارتباطی و کلامی و غیر کلامی به صورت کاملا بارز.
2. تمایل بسیار کم به مشارکتهای اجتماعی و تعامل با دیگران.
3. مشکل در تغییر دادن رفتار ها.
4. دشواری فراوان در تقابل با تغییرات غیر منتظره در امور روزمره یا در محیط پیرامون.
5. بهم ریختگی یا مشکلات شدید در مقابل تغییر دادن توجه و تمرکزبر موردی خاص.
6. کودک در سطح 3 برای ارتباط کلامی از تک کلمه ها استفاده می کند. 

جایگاه درمان و اموزش کودک دارای اختلال اتیسم شدید چیست؟

همانطور که گفته شد متاسفانه این کودکان در کشور ما جایگاه درمان مشخصی ندارند و درنهایت این کودکان تحت عنوان عقب مانده و یا کودک ایزوله شناسایی می گردند و در میانکودکان عقب مانده ذهنی و در مراکز ذهنی نگهداری می گردند.در سالهای گذشته سازمان بهزیستی همت نموده و از فرستادن این کودکان به مراکز ذهنی جلو گیری نموده و الزام نموده که این کودکان تنها و تنها در مراکز اتیسم پذیرش گردند و حتی سختگیری هایی را برای پذیرش این کودکان در مراکز شبانه روزی نموده تا این کودکان از خانواده و محیطی که به آن نیازمندند محروم نگردند.اما علاوه بر موارد بالا برخی از مراکز نیز رویکردی متفاوت در قبال این کودکان داشته و دارند. برخی از همکاران ما که در همین شهر اصفهان نیز فعال هستند و حتما در دیگر شهر های ایران نیز وجود دارند از پذیرش کودک اتیستیک شدید سر باز می زنند. چراکه این کودکان نیازمند خدمات فراوان هستند و از طرفی سطح بالایی از تخصص را نیازمند هستند تا به انها کمک گردد. این کودکان نیازمند پشتیبانی افرادی هستند که اختلال اتیسم را بشناسد و از طرح های درمانی با پلن های درمانی متفاوت آشنایی داشته باشند.تا اگر کودکی به یک طرح درمانی پاسخ نداد بتوانند طرح ها و پلن های B وCوD را نیز استفاده کنند.اما متاسفانه به خاطر اینکه کار کردن با این کودکان بینهایت دشوارتر از کار کردن با کودکان اتیستیک سطح 1 و یا 2 است مراکز از پذیرش این کودکان سر باز می زنند. از طرفی روند پیشرفت درمان و آموزش در این کودکان کمی کند است و این کندی موجب انتظارات والدین می گردد که چرا فرزند ما بهبودی درستی پیدا ننموده و به همین خاطر مراکز هم به خاطر زیر سوال نرفتن تلاش می کنند که از پذیرش مدد جویان شدید خود داری نمایند.برای اگاهی بیشتر در زمینه اختلال طیف اتیسم مطالعه مقاله اتیسم و درمان نوک پنجه راه رفتن را پیشنهاد می کنیم
نکته :قطعا این کودکان نیز همانگونه که انجمن روانپزشکان امریکا  می گوید بایستی از جایگاه درمان مناسب خود بهره مند گردند. همانطور که این کودکان در کشورهای دیگر خدمات درمانی لازم را دریافت می کنند تا زندگی بهتری را هم خودشان و هم خانواده هایشان داشته باشند در کشور ما نیز این حق را بایستی برای آنها قائل شویم.

آموزش و درمان کودک دارای اختلال اتیسم شدید

فرد دارای اختلال اتیسم دارای علائمی است که روند زندگی او را مختل می کند. هر فرد دارای اختلال اتیسم دارای مشکلات اجتماعی ،ارتباطی و حسی است که زندگی را برای او دشوار تر از دیگران می کند.حتی اختلال اتیسم عملکرد بالا می تواند بسیار چالش برانگیز باشد اما این چالشها برای افراد دارای اتیسم شدید بسیار متفاوت تر است.پیش از اینکه به مقوله درمان وآموزش کودک دارای اختلال اتیسم شدید بپردازیم بهتر است بدانیم این کودکان چه شرایط وچالشهایی را تجربه می کنند.

چالشهای حسی

این کودکان بیشتر از دیگر کودکان در سطوح 2 و1 اختلال پردازش حسی را تجربه می کنند. بهم ریختگی حسی در این کودکان از دلایل اصلی اشفتگی رفتاری آنان است و مانع اصلی یادگیری این کودکان.به خاطر اختلال پردازش حسی این کودکان شرایط جنگ و گریز شدیدی را تجربه می کنند.بیش حسی شنیداری را می توان به وضوح در این کودکان مشاهده نمود و اضافه بار لمسی این کودکان موجب عقب کشیدن انها از محیط های اجتماعی و لمس شدن می گردد.حس پروپریوسپتیو در این کودکان مختل گردیده و کودک اصلا همراهی متناسبی از طریق این حس دریافت نمی کند. حس وستیبولار نیز در این کودکان نیازمند مدولاسیون است. حس های نام برده شده در کودک دارای اختلال اتیسم شدید به شدت به هم ریخته است و این بهم ریختگی متعاقبا موجب بهم ریختگی در کودک دارای اتیسم شدید می گردد. برای نمونه یکی ازکودکان اتیستیک شدید مرکز را می توانم اینگونه مطرح کنم:آریا از نظر شنیداری دارای بیش حسی شدید است و به هیچ عنوان نمی تواند محیط های پر سروصدا را تحمل کند و در زمانی که در مرکز جشن و یا ساعت استراحت باشد به دنبال مکانی ارامتر است.آریا دارای موهای زیبا و بلند و صافی است اما به هیچ عنوان دوست ندارد که کسی او را لمس کند و دستی به سر او بکشد و با او ارتباط برقرار کند. از ارتباط چشمی دوری می کند و از این ارتباط فراری است.او اطلاعات صحیح و درستی از موقعیت بدنی خود ندارد و از نظر حرکتی بسیار خام عمل می کند.آریا بسیار بد خوراک است و تنها در زمان گرسنگی شدید از خوراکی های ترد و سفت استفاده می کند و هیچ بافت غذایی دیگر را پذیرش نمی کند.این موارد ذکر شده تنها گوشه ای از مشکلات حسی او است و این مشکلات در او بسیار ریشه ای تر است و باعث مشکلات شدید تری مانند اختلال خواب و رفتار و اضطراب و بیقراری در او گردیده است.برای اگاهی بیشتر در زمینه اختلال طیف اتیسم مطالعه مقاله خانه مناسب برای کودک دارای اتیسم چگونه است را پیشنهاد می کنیم.

چالشهای شناختی

بر اساس امار منتشر شده توسط cdc در حدود 25%کودکان دارای اختلال اتیسم از نظر شناختی دارای بهره هوشی زیر 70 هستند و احتمال زیاد دارد که تعداد بالایی از کودکان دارای اختلال اتیسم شدید در میان این 25% قرار داشته باشند.البته به دلیل شدت اختلال اتیسم نیز توانایی شناختی این کودکان مختل گردیده و در صورتی که دارای هوشبهری بالای 70 نیز باشند نمی توانند مطابق با توانایی شناختی خود عمل کنند.برای مثال اگر کودکی دارای اختلال اتیسم شدید اما هوشبهری بالای 70  باشد(که البته سنجش این هوشبهر تقریبا کاری دشوار است)به دلیل اضافه بار حسی نمی تواند مطابق با توانایی ذهنی خود عمل کند چراکه او درگیر با هجوم درونداد هایی است که نمی تواند انها را درست پردازش کند و پس از ان درگیر با واکنش جنگ و گریز می گردد.کودک دارای اختلال اتیسم شدید در صورتی که در یونیت درمانی و یا در کلاس درس آموزش و پرورش قرار گیرد متاسفانه نمی تواند به دلیل تمام عواملی که بر او چیره می گردند عملکردی متناسب و درست داشته باشد.او جیغ می کشد،گریه می کند،دستش را گاز می گیرد،دیگران را پنجه می کشد و یا فرار می کند و نمی تواند در موقعیتی که برای یادگیری او مهیا شده، بماند و یاد بگیرد.
نکته: بر خلاف ذهنیت متخصصان ایرانی کارشناسان و متخصصان غربی عنوان می کنند که هرچه شدت اتیستیک بودن یک فرد بیشتر شود اشتباهات بیشتری در زمینه ارزیابی و تشخیص و درمان او صورت می گیرد.و متاسفانه هرچه فرد دارای علائم اختلال اتیسم شدیدتری باشد بیشتر دست کم گرفته می گردد و فرضیات نادرست بیشتری در مورد او مطرح می گردد. درایران و یا در دیگر کشور ها متاسفانه و غالبا هوش افراد دارای اتیسم بسیار دست کم گرفته می گردد.برای نمونه در همین طیف شدید میتوان نوابغ نقاشی و یا موسیقی دارای اتیسم را یافت که نمی توانند نیاز های اولیه خود مانند درخواست یک لیوان آب را بدون کمک دیگران انجام دهند و یا به دستشویی رفته و برگردند.
نکته:پژوهشها نشان می دهد که استفاده از کانال دیداری و بصری برای کودکان دارای اتیسم شدید بهترین کانال برای یادگیری است. این کودکان کمترین کاربرد و درک کلمه و کلام را در اختلال طیف اتیسم دارند و بهتر است کانال ارتباطی انها نیز دیداری باشد به همین خاطر است که اکثر درمانهای استاندارد و بروز اختلال اتیسم در دنیا مانند TEACCH و یا PCS و یاPECS  و یا رویکرد هایی مبتنی بر بازی مانند فلورتایم بر یادگیری دیداری تاکید دارند و مولفه های دیداری و بصری نقش تعیین کننده ای در انها ایفا می کند.از طرفی می توان از رویکرد درمانی تعامل همه جانبه به نحو موثر برای کودکان دارای اتیسم شدید استفاده نمایید.

چالشهای حرکتی

حرکت در این کودکان محدود شده است که البته می تواند در اثر بهم ریختگی در حسهای پروپریوسپتیو و وستیبولار باشد.این کودکان در فعالیتهای حرکتی درشت و ظریف دچار مشکلاتی عدیده اند. برای نمونه این کودکان با تاثیر از مشکلات حسی گفته شده نمی توانند به 3 توپی که برای انها فرستاده می شود به درستی ضربه بزنند و یا توپ را هدایت کنند و یا اینکه نمی توانند 3 توپی که برای آنها پرتاب می شود را بادست بگیرند و یا پرتاب کنند.این مشکلات می تواند نشان دهنده عمق مشکلات کودک دارای اختلال اتیسم شدید باشد. برای اگاهی بیشتر در زمینه اختلال طیف اتیسم مطالعه مقاله چراکودکان دارای اتیسم متفاوت بازی می کنند؟را پیشنهاد می کنیم.

چالشهای رفتاری

تجلی بارز رفتاری در این کودکان در درجه نخست به دلیل عدم توان استفاده از کلام مشاهده می گردد. این کودکان به دلیل اینکه نمی توانند قصد،افکار،هیجانات و یا نیاز های خود را بیان کنند رفتار هایی را از خود نشان می دهند که ما انها را بهم ریختگی ،اشفتگی ،پرخاشگری و….می شناسیم.تجلی رفتاری دیگر در این کودکان رفتار های کلیشه ای و تکراری است که می تواند در اثر اضافه بار حسی،اضطراب و یا برانگیزاننده های دیگر ایجاد شده باشد.خودآزاری و یا دیگرآزاری نیز در این کودکان مشاهده می گردد که در اثر برانگیختگی حسی و یا اختلال پردازش حسی و یا اضافه بار حسی و یا در اثر عدم توانایی برقراری ارتباط با دیگران بوجود می آید. در زیر به نمونه ای از این رفتار ها اشاره می گردد:
خود آزاری:رفتار خودآزاری گاه گاهی در بین افراد دارای اختلال اتیسم سطح یک و عملکرد بالا هم مشاهده می شود،اما رفتار هایی مانند کوبیدن سر و یا هرزه خواری و یا زخم هایی که عمیقا ایجاد می گردد در بین افراد داری اختلال اتیسم شدید بیشتر دیده می شود.
رفتار پرخاشگرانه:پرخاشگری در اختلال اتیسم بسیار نادر است، اما مطمئنا نمی توان از این مورد هم غافل شد بویژه در افراد دارای اختلال اتیسم شدید( و یا در بین افراد اتیستیکی که دارای اضطراب شدید هستند)پرخاشگری در این کودکان می تواند به شکل ضربه زدن ،گاز گرفتن و لگد زدن دیده شود.
فرار و گریز:(فرار بدون دلیل مشخص و مقصد مشخص) این رفتار در بین افراد دارای اختلال اتیسم شدید متداول است و استفاده از درب های محافظ و سیستم های هشدار دهنده و قفل های غیر قابل دسترس برای این افراد در محیط زندگی و آموزش و درمان این افراد ضروری است.
نکته: به نظر برخی محققان رفتار های شدید که در افراد دارای اختلال اتیسم شدید مشاهده می گردد غالبا نتیجه اضافه بار حسی یا درد های جسمی یا فشار های روانی وارده از محیط زندگی است این رفتار ها اگر مدیریت نشوند در واقع می توانند برای خود فرد و اطرافیان او خطر ناک باشند و ممکن است پدر مادر یا خواهر و برادر یک فرد جوان یا بزرگسال که دارای اختلال اتیسم شدید است در زندگی شرایط پر فشار و دشواری را سپری کنند.

چالشهای گفتاری و زبانی

در حالی که افراد دارای اختلال اتیسم در مهارتهای ارتباطی و اجتماعی دشواری هایی دارند افراد داری اختلال اتیسم شدید به احتمال فراوان نمی توانند از زبان گفتاری استفاده کنند همچنین به نظر می رسد که انها نمی توانند با دیگران ارتباط برقرار کنند.

چالش رفتار های تکراری

بیشتر افراد درطیف اختلال اتیسم دارای رفتارهای تکراری و تحریک کننده اند در اختلال اتیسم عملکرد بالا ممکن است این کودکان رفتار های خفیف تری مانند لمس دستها یا تکان دادن دستها یا …دیده شود و اغلب این کودکان می توانند تا حدودی برای یک دوره زمانی این رفتار ها را کنترل نیز کنند.اما در افراد دارای اختلال اتیسم شدید این رفتار ها به گونه ای شدید تر مشاهده می گردد و غیر قابل کنترل است مانند ضربه های محکم به بدن ناله های مداوم کوبیدن سر به دیوارو…..

علائم و چالشهای جسمی

افراد دارای اختلال اتیسم شدید ممکن است علائم جسمی نیز داشته باشند مانند صرع ،مشکلات گوارشی،اختلال خواب و….به غیر از بیماری صرع ممکن است بیشتر این عوارض جسمانی در این کودکان تا مدت زیادی تشخیص داده نشود و کودکان از آن رنج ببرند برای نمونه کودک دارای اختلال اتیسم شدید ممکن است به دلیل عدم توانایی ارتباط و کلام و همچنین مشکلات و چالشهای فراوان دیگر نتواند مشکلات جسمانی خود را به دیگران ابراز کند و به همین خاطر تا زمانی که این مشکلات به اوج خود نرسند برای دیگران قابل تشخیص نیستند. البته در این کودکان در مواردی ممکن است علت رفتار های چالش برانگیز همین مشکلات جسمانی مانند اختلالات گوارشی باشد.

شرایط و چالشهای ترکیبی اختلال اتیسم شدید

اگر گمان کنیم که اختلال اتیسم شدید تنها اتیسم با علائمی شدید است اشتباه می کنیم چراکه این طیف ترکیبی از اتیسم شدید با اختلالات دیگر است که انها نیز به میزان شدیدی در عملکرد فرد مداخله می کنند برای نمونه از عمده مشکلات فرد دارای اختلال اتیسم شدید می توان به نقص در عملکرد اجرایی اشاره نمود. عملکرد اجرایی به مجموعه مهارتهایی اشاره دارد که افراد را قادر می سازد تا در رفتاری هدفمند شرکت کنند و در صورت وجود اختلالات عصبی این عملکرد اجرایی تحت تاثیر قرار می گیرد.دیسپراکسی یا عملکرد اجرایی هیچ ارتباطی با هوش ندارند و فردی می تواند دارای هوشی بالا باشد اما دارای مشکلات شدید حرکتی یا اجرایی باشد.همچنین افرادی که دارای اختلال اتیسم شدید تشخیص داده شده اند عقب مانده نیز توصیف می گردند زیرا در تست های IQ نمرات کمی به دست می اورند اما این ضریب هوش عملکردی انها است نه توانایی شناختی واقعی این افراد و تنها مربوط به اندازه گیری عملکرد فرد در این تست هوش است.به تجربه دیده شده است که کودک دارای اختلال اتیسم شدید در اثر دریافت مداخلات به موقع توانسته تا 10 نمره ضریب هوشی خود را افزایش دهد و این تنها به این خاطر است که کودک توانسته با غلبه بر ناتوانی ها و نقایص اجرایی خود سطح واقعی شناختی خود را در یک تست به نمایش بگذارد.برای اگاهی بیشتر در زمینه اختلال طیف اتیسم مطالعه مقاله اختلالات و بیماری های همراه با اتیسم و راهکارهای درمان انهارا پیشنهاد می کنیم.

برای کودک دارای اختلال اتیسم شدید چه کار هایی می توان انجام داد؟

استیون ورتز تجربه فراوانی در زمینه کار با افراد دارای اختلال اتیسم دارد و این تجربه او را متقاعد ساخته است که همه افراد دارای اختلال اتیسم(اوتیسم) حتی افرادی که  دارای اختلال طیف اتیسم شدید هستند هم تا زمانی که در برنامه ای قرار داشته باشند که نیازهای خاص انها را براورده می سازد می توانند به پیشرفت و رشد ادامه دهند.
در اختلال طیف اتیسم برنامه های فراوانی ایجاد گردیده است که به نیاز های مشترک در این طیف بپردازد. بنابراین اثر برنامه های درمانی اختلال طیف اتیسم برای افرادی که دارای مشکلات شدیدتر عملکردی هستند به خوبی سازگار نشده اند.در نتیجه اکثر افرادی که دارای اختلال طیف اتیسم شدید هستند به ندرت در برنامه های درمانی اتیسم پیشرفت خوبی می کنند.البته این نه به خاطر اینکه این افراد قادر به پیشرفت نیستند بلکه به خاطر اینکه برنامه ها مطابق با نیازهای انها نیست پیشرفتی در این برنامه ها ندارند.برای نمونه رویکرد تعامل همه جانبه و یا استفاده از تکنیک های بازی درمانی برای کودکان دارای اختلال طیف اتیسم شدید بسیار خوب جواب می دهد.
پس از دریافت مداخلات ابتدایی و برطرف شدن تقریبی مشکلات جسمی بایستی اهداف یادگیری بسیار اصولی تر از آن چیزی که کشور ما وجود دارد مشخص و تفکیک گردد. چراکه برای این سطح از عملکرد و این طیف شدید بایستی از اهداف کوچکتر و کاربردی تری استفاده نمود.قطعا و بازهم تاکید می کنم قطعا بایستی روال و ترتیب این خرده اهداف مشخص باشد در غیر انصورت کودک دارای اختلال طیف اتیسم شدید در یک هزار توی اهداف قرار می گیرد که به جز سردرگمی برای کودک هیچ دستاوردی نخواهد داشت در اینجا است که کودک برای دستیابی به این اهداف بایستی از خدمات متخصصانی استفاده کند که می توانند تحلیل رفتار را به شیوه نوین انجام می دهند.در حال حاضر بنده (مهدی فولادگر) و همکارانم(خانم نجمه اسدی و شهرزاد ظاهری)تحلیل تکلیف برای کودکان دارای طیف اتیسم را انجام داده و اهداف درمانی کلان و خرد را تعین نموده و مشخص می کنیم که فرد در برنامه درست و مناسب جهت رشد و بهبودی قرار دارد یا نه.به دلیل اینکه این فرایند تخصصی به صورت دائمی در مرکز اردیبهشت در حال انجام است ما می توانیم مشخص نماییم که کودک دارای اختلال طیف اتیسم در مسیر درست قرار دارد و در صورتی که کودک در برنامه فعلی پیشرفتی نداشته باشد گزینه های الترناتیو را پیشنهاد می کنیم.برای اگاهی بیشتر در زمینه اختلال طیف اتیسم مطالعه مقاله درمان اختلال طیف اتیسم و تاریخچه انرا پیشنهاد می کنیم.
همانگونه که پژوهشهای صورت گرفته نشان می دهد هیچ درمان قطعی که بتواند اختلال طیف اتیسم شدید را به عنوان یک اختلال درمان کند وجود ندارد. با این وجود طیف گسترده ای از گزینه های پزشکی و غیر پزشکی وجود دارد که می تواند در تخفیف علائم اختلال اتیسم شدید موثر باشد که به شرح زیر است:

راهبرد های حسی را بکار بگیرید:

نخستین راهکاری که در هر کجای دنیا یک متخصص اتیسم به شما پیشنهاد می کند تا در مورد کودک دارای اختلال طیف اتیسم شدید استفاده کنید مدولاسیون حسی است.تنظیم حسی و استفاده از راهبردهای حسی از مواردی است که کودک دارای اختلال طیف اتیسم شدید را می تواند مهیای یادگیری کند.

مشکلات جسمانی و عدم تحمل غذا را بررسی کنید:

تعداد کمی از افراد دارای اختلال طیف اتیسم شدید توانایی توصیف علائم جسمانی خود را دارند. بنا براین بررسی مشکلات جسمانی این کودکان ایده خوبی است چراکه همین مشکلات جسمانی می تواند موجب رفتار های شدید و چالش برانگیز گردد. برای نمونه برخی از رفتار های پرخاشگرانه کودکان دارای اتیسم شدید می تواند در پاسخ به درد شدید دستگاه گوارش باشد که می تواند از طریق تغییر در رژیم غذایی درمان شود.مشخص کردیده است که پس از از بین رفتن درد فرد راحت تر می تواند آرامش داشته باشد،بیاموزد  و رفتار مناسب داشته باشد.

مهارتهای ارتباطی را اموزش دهید:

بسیاری از کودکان دارای اختلال طیف اتیسم شدید بدون کلام هستند.حتی اگر فرا بگیرند که زبان گفتاری استفاده کنند باز هم ممکن است که در پاسخ به سوالات مشکل داشته باشند و سوالی را که شنیده اند مجددا تکرار کنند(اکولالیا)در این طیف در مورد کودکان بدون کلام تاکید بر این است که از زبان علائم،کارت تصاویر،سیستم های گفتاری دیجیتال (digital talking boards)و کیبورد ها استفاده گردد چراکه توانایی ارتباط برای هر گونه تعامل و یادگیری کلید اصلی است.

مهیا نمودن یک محیط بسیار ساختمند و کم فشار و کم استرس:

برای برخی افراد دارای اختلال طیف اتیسم شدید زندگی در یک روال روتین،با کاهش فشار های محیطی مانند کاهش حساسیت های دیداری و کاهش نورو کاهش حساسیت های شنیداری می تواند بسیار مفید باشد.

روشهای درمانی غیر پزشکی:

1. کودکان دارای اختلال طیف اتیسم شدید اغلب به خوبی به رویکرد ABAودیگردرمانهای بهنگام و مداخلاتیپاسخ می دهند.یکپارچگی حسی،می تواند بسیار مفید باشد چراکه اتیسم شدید اغلب با چالشهای حسی جدی همراه است.از دیگر روشهای درمانی می توان به گفتار درمانی و کار درمانی  و بازی درمانی،تعامل همه جانبه، اشاره نمود. در تمام این رویکرد ها بهترین حالت این است که این خدمات به صورت انفرادی ارائه گردند.
2. دارو درمانی:دارو درمانی برای اتیسم شدید معمولا شامل دارو های اضطراب و دارو های این دسته و داروهای ضد روانپریشی و ضد افسردگی می شود. فقط مهم است که واکنش این کودکان را به این دارو ها به دقت مد نظر قرار دهید چراکه این دارو ها علاوه بر اثرات مفید درمانی می توانند عوارضی نیز داشته باشند.