اتیسم(اوتیسم)وعدم ارتباط چشمی در نوزادی

چکیده:
نبود ارتباط چشمی از نخستین علائمی است که والدین به آن توجه میکنند و نگران اختلال اتیسم(اوتیسم)در ارتباط با کودک خود می گردند.اما همین علامت ساده در تشخیص اتیسم دارای پیچیدگی هایی است که بایستی توسط یک متخصص خبره اتیسم مورد بررسی قرار گیرد.

عدم ارتباط و تماس چشمی نوزادان و کودکان خردسال آیا می تواند نشانه ای از اتیسم باشد؟راهکار درمان آن چیست؟

نوزادان معمولا در حدود 6 تا 8 هفتگی تماس چشمی بر قرار می کنند. در مقالات آکادمی ملی علوم امریکا نیز امده است که نوزادان خیلی زود تماس چشمی را اغاز می کنند و با چشم مراقبین خود را دنبال می کنند. در حدود 3 ماهگی وقتی والدین در مقابل کودکشان حرکت می کنند کودک با چشمان خود شروع به دنبال کردن حرکات والدین خود می کند و در نهایت بین 9 تا 12 ماهگی شروع به توجه مشترک می کنند و هنگامی که بزرگسالان به چیزی نگاه می کنند انها نیز به ان نگاه می کنند. تماس و ارتباط چشمی نشان دهنده رشد عصبی  و مغزی در مسیری درست است.اما تا زمانی که این تماس چشمی تا یک سالگی بهبود پیدا نکند می توان به اتیسم(اوتیسم) شک نمود. و باز هم نباید نا امید بود زیرا اتیسم تنها یک نشانه ندارد و نمی توان تنها به یک نشانه اتیسم توجه نمود و نشانه های دیگر را چشم پوشی کرد و از طرفی اجتناب از تماس چشمی هم در سنین اولیه می تواند دلایل فراوانی داشته باشد.خانواده و متخصصان گرامی برای دانستن همه چیز درباره اختلال اوتیسم مطالعه مقاله اوتیسم چیست؟انواع،علت ها و درمانها.. را پیشنهاد می کنیم.در این مقاله شما می توانید کامل ترین اطلاعات و اخرین یافته های اوتیسم را مطالعه کنید.
برای دانستن در مورد اینکه نوزادان چگونه ارتباط چشمی برقرار می کنند بایستی در ابتدا بدانیم که آنها چگونه نگاه می کنند:
نوزاد تازه متولد شده: در این زمان نوزادان اشکال ،چهره های بزرگ و همچنین رنگهای روشن را می بینند
نوزاد 3 تا 4 ماهه:در این مقطع نوزاد می تواند بر روی اشیا متمرکز گردد و تفاوت رنگ ها خصوصا رنگ قرمز و سبز را متوجه شود.
نوزاد در4 ماهگی:در این زمان کودک می تواند هر دو چشمش با هم کار کند و اکنون زمانی است که نوزاد شروع به درک عمق می کند  و دارای دید دو چشمی می گردد.
نوزاد در 8 ماهگی:در این زمان کودک توانایی بیشتری در درک فاصله و عمق پیدا می کند ودر پرتاب اشیاء نیز دقیق تر می گردد.
نوزاد در 12 ماهگی:دید کودک در این زمان همانند دید یک فرد بزرگسال است و او همچنان به یادگیری از محیط اطراف و فهمیدن چیزهایی که می بیند ادامه می دهد.
به خاطر داشته باشید که هر کودک در نیمرخ رشد خود رشد می یابد و ملاک فرایند رشد کودک است نه اینکه او در یک مقطع زمانی فلان رشد را داشته و فلان توانایی را بدست اورده است یا نه. پس بایستی به فرایند رشد در کل توجه کرد.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه علائم دیگر اختلال طیف اتیسم مطالعه مقاله اختلال اتیسم و رفتارهای تکراری و کلیشه ای را پیشنهاد می کنیم

ordibehesht autism center

برخی دلایل عدم ارتباط چشمی به جز اتیسم (اوتیسم)

به عنوان پدر یا مادر ممکن است شما نگران شوید که چرا فرزندتان ارتباط چشمی برقرار نمی کند و یا با نگاه شما را دنبال نمی کند. اما نبایستی همیشه به بدترین حالتهای ممکن فکر کنید چراکه ممکن است کودکتان به دلایل زیر با شما ارتباط چشمی نداشته باشد:
نخست-ممکن است کودک شما مشکل بینایی داشته باشد:

 اگر کودک شما تا 3 ماهگی ارتباط چشمی نداشت، ممکن است نیاز به این باشد که مشکلات بینایی مانند دوربینی و یا انحراف بینایی را مورد بررسی قرار دهید.به همین خاطر در ابتدا از یک متخصص چشم پزشک مشاوره بگیرید به خصوص اگر کودک شما دچار انحراف چشم است.
دوم– کودکتان ممکن است بیش تحریک شده باشد:

کودکان ممکن است در یک مقطع مشخص زمانی دچار بیش تحریکی شوند. برای نمونه اگر متوجه شدید که کودکتان در ابتدا دورتر را نگاه می کند و سپس با شما چشم در چشم می شود احتمال اینکه او درگیر با بیش تحریکی است زیاد است.در این حالت اگر شما حتی تلاش کنید که او شما را نگاه کند هم او همچنان به دور تر نگاه می کند نه به شما.از طرفی اگر شما در یک زمان سعی در جلب توجه او دارید ممکن است حالتی از خواب الوده گی داشته باشد به همین خاطر پیش از ارتباط چشمی و تحریک او برای اینکار او را یک تکان بدهید و یا اینکه یک ضربه کوچک به او بزنید.در این جا خوب است به تعدادی از راه کارهایی که انجمن چشم پزشکان امریکا برای کمک به از بین رفتن این وضعیت ارائه داده اند نیز اشاره ای داشته باشیم1- اتاق خواب کودکتان را تاریک یا نیمه تاریک نگه دارید.2-محل تخت خواب کودکتان را به طور پیوسته جابجا کنید وهمینطور موقعیت کودکتان را در آن.3-اسباب بازی های حسی که در بالای تخت کودک قرار می گیرد را در فاصله 30 سانتی متری قرار دهید و همین فاصله را نیز برای بازی کردن با اسباب بازی ها با او حفظ کنید.4-در زمان بیدار بودن کودکتان الزاماً از نورهای متعادل استفاده کنید و از وسایل تابشی که نور مستقیم دارند کمتر استفاده کنید برای مثال از لامپهای دارای حباب، بیشتر استفاده کنید.

بیشتر بخوانید:  درمان اختلالات طیف اوتیسم(اتیسم)وتاریخچه آن

سوم-کودک دارای توجه کوتاه مدت است:

کودکان به طور معمول در حدود چند نانو ثانیه توجه می کنند.انها دوست دارند به چیزهای جالب و رنگارنگ نگاه کنند و در صورت نگاه کردن به انها در یک دوره زمانی بسیار کوتاه از آنها خسته می شوند.به همین خاطر برای اینکه بر روی توجه انها کار کنید بایستی از اسباب بازی های رنگارنگ و محیط های غنی از محرک های دیداری استفاده کنید.
چهارم – کودک خسته گرسنه و یا خواب الوده است:

در هر یک از این 3 حالت اصلا کودک شما به دنبال ارتباط چشمی و یا دنبال کردن شما نیست.پس قبل از تلاش برای ارتباط چشمی سعی کنید این نیاز های اساسی را براورده کنید. بچه ها اکثرا به قول معروف مودی هستند یعنی کاری کاری را انجام نمی دهند مگر اینکه خودشان بخواهند کاری را انجام دهند.و اگر تلاش کنید انها را مجبور به کاری کنید به احتمال فراوان شما را نادیده می گیرند و ارتباط چشمی خود را از شما می گیرند.
پنجم– کودک خجالتی است:

درست همانند بزرگسالان کودکان نیز دارای رفتارهای منحصر به فرد هستند. برخی کودکان اجتماعی هستند و دوست دارند به چشمان افراد دیگر نگاه کنند در حالی که ممکن است کودکی دیگر خجالتی باشد و زمان ببرد که تماس چشمی برقرار کنند.اگر کودک شما در محیط های شلوغ بیقراری می کند این احتمال وجود دارد که کودکتان خجالتی باشد.
ششم-کودک دارای عدم مهارتهای اجتماعی است:

کودکان در نگاه کردن به چیزهای جدید لذت می برند و از این راه هیجان زده می شوندو دوست دارند چهره های تازه را دنبال کنند. اما اگر یک کودک از تماس چشمی دوری می کند این احتمال می تواند وجود داشته باشد که او مهارت های اجتماعی را ندارد.نوزادان در حدود 3 ماهگی شروع به ارتباط چشمی می کنند شما باید کمی صبور باشید و منتظر باشید او به افراد کمی بیشتر عادت کند با این حال اگر کودک شما الان شش ماهه است و هنوز از ارتباط چشمی اجتناب می کند حتما با یک متخصص مشورت کنید.
هفتم-اصل خوگیری

مغز انسان به گونه ای است که به محرک های جدید جذب می گردد و به همین طریق نوباوگان نیز جذب عناصر تازه ای می شوند که به محیطشان وارد می گردد وبه آنها به صورتی نیرومندتر پاسخ می دهند وبه دنبال آن از اصل خوگیری استفاده میکنند و به محرکهای تکراری  به علت تحریک مکرر پاسخی کمتر می دهند یکی از تجلی های این اصل نگاه نکردن یا کمتر نگاه کردن است.در اینجا می توان به این نکته اشاره کرد که پژوهشگران روانشناس عنوان می کنند نوباوگان از ترجیح محرکهای تازه به ترجیح محرکهای اشنا بزگشت می کنند یعنی اگر به والدین کمتر نگاه می کردند و بیشتر راغب به تماشای افراد تازه بودند دوباره به نگاه کردن به والدین برگشت می کنند.
نکته: به این مهم توجه داشته که کودکان بایستی در فاصله 6تا 12 ماهگی و در سن 3 سالگی توسط یک متخصص چشم پزشک ویزیت شوند و فاصله 6 تا12 ماهگی بهترین زمان برای بررسی بینایی کودک جهت ارتباط چشمی و یا نقایص چشمها است.

والدین گرامی برای دریافت تمرینات و فعالیت های روزانه بهبود عملکرد مغزی نوزادان، مطالعه متن فعالیتها و تمرینات والدین برای بهبود عملکرد مغز کودکان 0 تا 6 ماه(به همراه مایل استون ها و تمرینات مادر و کودک)را به شما پیشنهاد می کنیم.این متن حاوی راهکار های عملی و کاربردی برای بهبود عملکرد مغزی کودکان است.

ارتباط چشمی و اتیسم

شناسایی زود هنگام پرچم های قرمز اتیسم در دوازده ماهه اول زندگی کودک باعث می گردد تا در زمان مناسب، درمانهای موثر مانند aba و دنور را بتوان به کار گرفت و به طور قابل توجهی بر اتیسمغلبه نمود. والدین بایستی در مورد اتیسماطلاعات کافی داشته باشند زیرا آنها اولین افرادی هستند که می توانند این اختلال را شناسایی کنند.در مقالات بسیاری امده است که نوزادانی که از تماس چشمی با والدینشان اجتناب می کنند بیشتر احتمال وجود دارد که در آینده اتیستیک تشخیص داده شوند و این نشانه ای است که در زیر مجموعه علایم مهارتهای اجتماعی اتیسم قرار می گیرد و میتوان آن را در انواع  سطوح اتیسم  آن را مشاهده نمود. تماس با چشم در نوزادان می تواند در حدود 3 ماهگی اغاز گردد و اگر یک کودک در 6 ماه نخست زندگی ارتباط چشمی برقرار نکند بایستی به یک متخصص اتیسممشاوره کنید.
برای شناخت بهتر از کیفیت ارتباط چشمی این علائم را در کودکتان بررسی کنید :

  • کودک تمایل ندارد که به والدینش نگاه کند.
  • کودک نمی تواند چهره های آشنا را تشخیص دهد.
  • هنگامی که والدین کودک را ترک می کنند او گریه نمی کند.
  • کودک در زمان حضور غریبه ها مضطرب نمی شود.
  • کودک تمایل دارد که از گوشه های چشم نگاه کند.
  • کودک مشکلاتی در دنبال کردن اشیا دارد.

برای تشخیص اجتناب چشمی در صورتی که ارتباط چشمی ضعیف است یا کودک از یک زاویه دید غیر معمول نگاه می کند درجه بندی زیر وجود دارد.هرچند که بر اساس این درجه بندی می توانید میزان شدت و یا نقص در ارتباط چشمی را محاسبه کنید اما با اینحال از یک متخصص اتیسمدر این زمینه بهره بگیرید.

  1. هیچکدام:عملکرد کودک کاملا طبیعی است و مشکلی در ارتباط چشمی وجود ندارد.
  2. حل شده:تماس چشمی در حال حاضر کاملا طبیعی است اما قبلا به طور واضح غیر معمول بوده است.
  3. خفیف:تقریبا ارتباط چشمی معمولی است اما هنوز کودک از رفتار های غیر معمول استفاده می کند. برای مثال در افراد اسپرگر یا PDD NOS  که اکنون همگی تحت عنوان طیف اتیسم شناخته میشود این مورد قابل مشاهده بوده است به صورتی که کودک ارتباط چشمی اش از ضعیف شروع می شود و سپس بهبود می یابد.
  4. متوسط :تماس چشمی برای مدت طولانی ممکن است وجود داشته باشد اما به طور واضح غیر طبیعی است.در این حالت ممکن است کودک بیش از حد به جایی خیره گردد و یا به نظر می رسد بسیار خجالتی است و یا ارتباط چشمی خود را با چرخش های غیر معمول انجام می دهد.
  5. شدید:کودک هرگز ارتباط چشمی برقرار نمی کند و اگر هم ارتباط چشمی برقرار می کند بسیار کوتاه یا لغزنده است.

اگرچه ارتباط چشمی به عنوان یک شاخص در تشخیص اتیسممحسوب می گردد اما تنها یکی از شاخص ها است و نبایستی به عنوان تنها عامل تشخیصی محسوب گردد.برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه علائم دیگر اختلال طیف اتیسم مطالعه مقاله رشد گفتار و زبان در کودک مبتلا به اتیسم را پیشنهاد می کنیم.

راهکارهای افزایش ارتباط چشمی در کودک مبتلا به اتیسم

1 – هرگز کودک مبتلا به اتیسم خود را مجبور به ارتباط چشمی نکنید: در عوض با استفاده از ابزار و اسباب بازی های رنگی مانند استیکر ها یا اسباب بازی های نوری که سریعا چشم کودک به انها جلب می گردد احتمال ارتباط چشمی را افزایش دهیدبه یاد داشته باشید کودکان رنگها را دوست دارند و به انها توجه می کنند.
2- از اسباب بازی های موزیکال استفاده کنید: نوزادان به شکل شگفت آوری به موسیقی علاقه مند هستند و به آن واکش نشان می دهد. به همین خاطر یکی از بهترین راههای ایجاد ارتباط چشمی استفاده از اسباب بازی های دارای آهنگ است.البته تا حد امکان از اسباب بازی های هارمونیک استفاده کنید زیرا برخی دیگر از اسباب بازی ها که دارای اهنگ های تند و ناموزون هستند مانند آهنگ های چینی یا کره ای خیلی سریع باعث خستگی کودک می شوند.اگر اسباب بازی خود حرکت می کند که آن را در معرض دید کودک قرار دهید و اگر کودک به آن پس از مدتی بی توجه شد،کمی آن را خاموش کنید و پس از یک دقیقه دوباره آن را برایش روشن کنید.از همین اسباب بازی ها یا عروسک ها در کنار صورتتان استفاده کنید و همزمان با تکان دادن عروسک به سر خودتان نیز حرکتهای آهسته و قابل پیش بینی بدهید.
3- اشاره کنید و نام ببرید: هنگامی که کودکتان به شما نگاه کرد به برخی از اشیا اشاره کنید و آنها را نام ببرید. اشیا را با دست نشان دهید. حتما در وحله اول اشیا نزدیک و دارای جذابیت دیداری را انتخاب کنید. برای مثال فاصله شی تا نوک انگشت شما 20 سانتی متر باشد.در مواقعی که کودک شما واکنش خیلی خوبی به شی و یا اشاره نشان داد در صورت امکان شی را اگر امن است در اختیار او قرار دهید تا به این صورت این رفتار را کم کم در او تقویت کنید.

بیشتر بخوانید:  خانه مناسب برای کودکان دارای اختلال طیف اتیسم(اوتیسم) چگونه است؟

4-به توجه کودکتان با حالات بدن و صورت و رفتار های مختلف پاسخ دهید: برای مثال زمانی که کودکتان به شما نگاه کرد برای او شعر بخوانید آواز بخوانید لبخند بزنید کارهای خوشایند انجام دهید تا این ارتباط چشمی هرچه بیشتر خوشایند و طولانی تر شود. این علائم اجتماعی در ذهن کودک شما ثبت می شود و مطمئن باشید بر پیشرفت او تاثیر مثبتی دارد.و این مهم باعث می گردد او به لبخند فرد دیگر،ادا و اطوار های دیگران و شیرین کاری های یک فرد دیگر هم کم کم پاسخ می دهد.
5-میمیک صورت خود را برای او اغراق امیز کنید: هم پدر و هم مادر صورت خود را در مواقعی رنگ کنند تا اجزاء ارتباطی صورت آنها برجسته تر دیده شود و یا مادر می تواند لبها و چشمهای خود را که از مهمترین قسمتهای صورت است وکودک در ارتباط چشمی به انها نگاه می کند را با لوازم ارایشی برجسته تر نماید تا کودک به انها بیشتر توجه کند.یا اگر برای او قصه می خوانید از حرکات درشت بدنی برای داستان گویی استفاده کنید به جای اینکه بر روی یک صندلی بنشینید و به صورتی داستان بگویید که او خوابش ببرد.
6-شیر دهی به ترتیب از هر دو سینه: الزاما و به ترتیب از هر دو سینه برای شیر دهی استفاده کنید و در زمان شیر دهی با او ارتباط چشمی بر قرار کنید.در این زمان حتما او را لمس کنید و از هورمون اکسی توسین برای او غافل نشوید چراکه پژوهشها نشان داده اند که هورمون اکسی توسین موجب افزایش ارتباط چشمی نوزاد می گردد.پس در زمان شیر دادن او را نوازش کنید و با مهربانی با او حرف بزنید و به او لبخند بزنید.
7-به او در فاصله بین 4 تا 8 ماهگی برای دستکاری اشیاء کمک کنید: به کودکتان به توصیه انجمن چشم پزشکان امریکا با همان فاصله 30 سانتی متر یا 12 اینچی اشیاء با بافتها و سطح لمس های متفاوت بدهید. و او را کمک کنید تا انها را لمس کند. تلاش کنید اشیایی را انتخاب کنید که به راحتی در دستان کودک شما قرار گیرد و برای او قابل لمس باشد فقط الزاماً کشیده تر باشند یعنی در حدود 20 سانتی متر درازا داشته باشند و حتما در زمان حضور شما در اختیارشان قرار گیرد به خاطر اینکه کودکان در این سن غیر قابل پیش بینی اند و احتمال هر گونه کار خطرناک وجود دارد.در همین مقطع سنی به او در خزیدن و کشف محیط کمک کنید یعنی علاوه بر اینکه به او کمک فیزیکی می کنید که راه برود و محیط اطراف خود را جستجو کند او را بغل کنید و اشیاء را نیز با اشاره به او نشان دهید.
8-در فاصله 8 تا 12 ماهگی الزامی بر راه رفتن او نداشته باشید: چراکه خزیدن در هماهنگی چشم و دست او و بهبود مهارتهای بینایی اش بسیار موثر است .برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه ارتباط چشمی دراختلال طیف اتیسم مطالعه آیا برای بهتر شدن ارتباط چشمی کودک دارای اتیسم(اوتیسم)بایستی اقدامی انجام داد؟راهکارها چیست؟ را پیشنهاد می کنیم.

ordibehesht autism center

3.3/5 - (3 امتیاز)
اشتراک گذاری محتوا
مهدی فولادگر

مهدی فولادگر

مدت زیادیست که با کودکان اتیسم آشنا هستم اما هنوز احساس می کنم باید انها را بهتر بشناسم. البته نه علائم و رفتار های آنها را، بلکه خوبی و پاکی شان را. اموری که امروزه همه با آنها غریبه ایم.

مطالب مرتبط

تنها راه غلبه بر اختلال اتیسم دانش و آگاهی از این اختلال است!

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

آیا نیاز به مشاوره تخصصی در حوزه اتیسم دارید؟