نظریه های اتیسم(اوتیسم):تئوری نقص عملکرد اجرایی

چکیده:
بارها و بارها رفتار هایی را در کودکان مبتلا به اتیسم(اوتیسم)مشاهده کرده ایم و از خود پرسیده ایم که چرا این رفتار و به چه علت؟نقص عملکرد اجرایی را به وضوح می توان در افراد مبتلا به اتیسم مشاهده نمود و این تئوری می تواند پاسخگوی پرسشهایی از همین دست باشد.

تئوری دوم:نقص عملکرد اجرایی

تئوری نقص عملکرد اجرایی توسط پنینگتون و ازونوف در سال 1996و راسل و دیگران در سال 1997 ایجاد شده است. این یک تئوری تبینی از معیار دوم (B) در DSM5 است که تلاش می کند الگوهای محدود و کلیشه ای رفتار و علایق و فعالیتهای افراد اتیستیک را توضیح دهد(برای اطلاعات بیشتر می توانید مقاله اتیسم در DSM-V را در همین وبسایت مطالعه نمایید). بر اساس این نظریه چیزی در مغز گسسته شده و نابسامان یا توسعه نیافته است.عملکرد اجرایی مجموعه ای از مهارتهای شناختی است که از طریق فعالیتهای خود مختار اجرا می  گردد. این مهارتهای منحصر به فرد به ما  اجازه می دهد که خودمان را سازماندهی کنیم، انعطاف پذیر باشیم، پیش بینی کنیم، برنامه ریزی کنیم، تعیین هدف کنیم و تکانه هایمان را کنترل کنیم.این مجموعه مهارتها فرایندهای شناختی را برای ما مهیا می کند که در شرایط جدید که تجربه ای در آن نداریم عملکرد مناسبی داشته باشیم.مسئولیت اجرایی این فرایند در قشر پیشانی است و آخرین قسمتی از مغز است که در دوره 12 ماهگی تا 18 سالگی بالغ می گردد .برای دانستن همه چیز درباره اوتیسم مطالعه مقاله اوتیسم چیست؟انواع،علت ها و درمانها را پیشنهاد می کنیم​.
هنگامی که یک فرد مبتلا به اتیسمبا عملکرد پایین یک قطعه را هزاران بار در جلوی چشمان خود تکان می دهد نظریه اختلال عملکرد اجرایی آن را ناشی از برخی اختلالات عصبی می داند. در نظریه ES  (عملکرد اجرایی)با حرکت فیزیکی ممکن است فرد هربار یک شی را به یک شیوه ثابت تکان دهد تا یک الگوی صوتی ثابت برای خود ایجاد کند و از این سیستم صوتی ایجاد شده لذت ببرد.کودک مبتلا به اتیسم
با عملکرد پایین نیز با هر رفتار تکراری خود به دنبال یک نتیجه است و آن می تواند این باشد که با رفتار های تکراری احساس لذت در پیشبینی جهان اطراف خود داشته باشد و یا احساس امنیت کند.پیش از این ممکن بود این رفتار ها به عنوان تحریک توصیف شود و همچنین اتیسم را ابتدا به عنوان مقاومت در برابر تغییر و یا نیاز به همسان بودن توصیف می کردند ولی در این نظریه شناختی می بینیم که مشاهدات بالینی اتیسمتوضیح دهنده یک فرایند سیستمیزه شدن است.یکی از مزایای نهایی نظریه ES اینست که می تواند توضیح دهنده ناتوانی افراد اتیستیک در تعمیم و خود انگیختی که از اساسی ترین مشکلات این طیف است، باشد.
کارکردهای عصب شناختی مختلفی برای عملکرد اجرایی وجود دارد از جمله:

  1. کنترل واکنش.این مهارتی است برای جلوگیری از واکنشهای فوری عاطفی و یا حرکتی به یک محرک رویداد و یا حادثه و به تعویق انداختن رضایت بخش یک هدف برای بدست آوردن اهداف مهمتر در دراز مدت.برای مثال کنترل خشم در بازی فوتبال برای جلوگیری از اخراج شدن یا کارت گرفتن یا توبیخ شدن یا فریاد زدن در زمان عصبانیت به خاطر اینکه ما توانایی پیش بینی اینکه بهتر است چه کار را انجام دهیم و یا چه کاری را انجام ندهیم، را داریم.مهارت دیگر که همچنین بخشی از توانایی ما برای کنترل واکنش است مقاومت در برابر حواس پرتی نام دارد.  این مهارت به ما اجازه می دهد از محرکهایی که می توانند برعملکرد ما دخالت کنند اجتناب کنیم.این از جمله مهارتهایی است که فقدان آن در کودک مبتلا به طیف اتیسم به وضوح قابل مشاهده است و در اکثر امور روزمره و همچنین فرایند تحصیل نبود این مهارت ضربه بزرگی برای پیشرفت فردی و تحصیلی در این طیف محسوب می گردد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه اختلال طیف اتیسم مطالعه درمغز کودک دارای اتیسم چه می گذرد؟ را پیشنهاد می کنیم. 
  2. حافظه کاری(فعال) حافظه کاری یک سیستم شناختی با ظرفیت محدود است که مسئولیت نگه داشتن موقت اطلاعات برای پردازش را به عهده دارد.حافظه کاری را اغلب مترادف با حافظه کوتاه مدت می شناسند.که البته نظریه پردازن این دو نوع حافظه را متفاوت می دانند. از نظرآنها حافظه کاری امکان دستکاری اطلاعات ذخیره شده را دارد در حالی که حافظه کوتاه مدت تنها به ذخیره سازی کوتاه مدت اطلاعات می پردازد. حافظه کوتاه مدت به اطلاعات کوتاه مدت  ضروری برای یک تکلیف دیداری یا کلامی اشاره دارد (به عنوان مثال یادآوری یک شماره تلفن ،ترکیب صداها در هنگام خواندن کلمات،به یاد آوردن اشیاء، رنگها، محلها و جهت ها)ولی حافظه کاری درگیر دستکاری و انتقال اطلاعات کلامی و دیداری  است(برای نمونه یاد آوری دستور العمل و محتوای آنها پس از انجام،به یاد اوردن چیزی که گفته شده به مجرد گفته شدن ،نگه داشتن محل خواندن در صفحه کتاب و توالی معکوس اعداد و موضوعات).حافظه کاری شامل توانایی برای نگهداری اطلاعات فعال در ذهن برای مدت زمان کوتاه (2 تا3 ثانیه) است برای اینکه بتوانیم اطلاعات بیشتری را پردازش کنیم.حافظه کاری سیستم ذخیره سازی موقت اطلاعات است و برای انجام وظایف روز مره انسان حیاتی است(مانند پیگیری دستورالمل ها،پاسخ دادن به گفتگوها،گوش دادن و خواندن و سازماندهی )بزرگترین مشکلی که کودکان ممکن است در زمینه حافظه کاری پیدا کنند در مدرسه و عملکرد آموزشی است بخصوص در زمینه ریاضیات ،درک مطلب و حل مساله.حافظه کاری مانند یک سطل است که آن را با یک لیوان پر می کنیم و هر قطره ای که به آن اضافه می کنیم در سطل باقی می ماند مگر اینکه به خاطر گذر زمان تبخیر گردد ولی در کودک مبتلا به اتیسم که دارای نقص در حافظه کاریست این سطل سوراخ است و آبی در آن نمی ماند. ماممکن است که این سطل را دائماً پر کنیم ولی آب در آن دائماً از دست می رود.
بیشتر بخوانید:  درمان اتیسم(اوتیسم)با اکسیژن پرفشار

چگونه از حافظه کاری استفاده می کنیم؟

ما از حافظه کاری به طور معنی داری در امور روزمره خود استفاده می کنیم مانند :
پاسخ دادن به طور مناسب زمانی که در حال گفتگو هستیم
انجام دادن دستور العمل ها
خواندن کلمات ناآشنا
انتقال اطلاعات گفتاری (مانند تکرار اطلاعات شنیده شده یا دستور العمل ها )
پاسخ به سوالات و به خاطر سپردن اطلاعات زمانی که در کلاس درس به ما می گویند نوبت صحبت کردن شما ست
سازماندهی روزانه
حل مشکل
درک مطلب
انجام محاسبات عددی در ذهن.
 برای آگاهی بیشتر در زمینه اختلال اتیسم مطالعه مقاله رابطه اتیسم با هوش،نبوغ واستعدادهای خاص پیشنهاد می گردد. 

چگونه می توانیم بفهمیم یک کودک در حافظه کاری خود دچار مشکل است؟

اگر کودکی اتیستیک در حافظه کاری مشکل داشته باشد ممکن است علائم زیر را از خود نشان دهد:

  • مشکل در سازماندهی و کامل کردن یک تکلیف چند مرحله ای(برای نمونه توقف در مراحل کار یا از دست دادن مراحل کار)
  • از دست دادن جزئیات دستور العمل ها و ناتوانی در نگه داشتن مراحل دستورالعمل فعالیتهای درخواست شده
  • اشتباه در نوشتن و شمارش در کلاس درس
  • اشتباه در خود اصلاحی کار کلاس درس
  • درصورتی که به یک فعالیت خیلی علاقه مند نباشند به راحتی حواس پرت می شوند
  • مشکل پیدا کردن در صبر برای نوبت
  • نشان دادن توانایی زبانی متوسط به پایین و عملکرد پایین تحصیلی
  • مشکلات خواندن(گم کردن جایگاه کلمات در هنگام خواندن و…)
  • مشکل داشتن با محاسبات ریاضی در ذهن
  • دشوار بودن حل مشکلات پیچیده
  • نشان دادن پیشرفت کُند با وجود تلاش فراوان( کودکان مبتلا به اتیسممشکلشان در اثر کم کاری نیست بلکه فقط به این خاطر است که نمی توانند اطلاعات را به اندازه ای در ذهن نگه دارند تا بتوانند آنها را پردازش کنند)
  • عدم استقلال در امر آموزش و تحصیل و وابستگی به همکلاسی ها یا آموزگاران خود برای یاد اوری مطالب و محتوای آموزشی ( یا آنگونه که مرسوم شده بود همراه بودن یک مربی همراه با کودک مبتلا به اتیسم در کلاس درس که البته با مخالفت آموزش و پرورش و متخصصان امر آموزش کودکان اتیستیک مواجه شد)
بیشتر بخوانید:  آموزش احساسات به کودکان دارای اتیسم(اوتیسم)

مولفین حافظه کاری را به دو دسته تقسیم می کنند از یک دست ما حافظه کاری کلامی (VWM) پیدا می کنیم که سخن خود به خود است و به ما اجازه می دهد که رفتارمان را به طور مستقل  تنظیم کنیم. از سویی دیگربه خودمان دستور العملهایی می دهیم برای پیروی از نقشها و هدایت رفتارمان به سمت اهدافی مشخص و حافظه کاری غیر کلامی(NVWM) فرایند فکر کردن با استفاده از  تصورات دیداری گذشته برای راهنمایی و هدایت عملکرد ما در حال حاظر.برای اینکه بتوانیم حافظه کاری غیر کلامی را  گسترش دهیم لازم است که ظرفیت پیش بینی،آگاهی و توانایی تقلید رفتارهای جدید داشته باشیم.  

  1. خود تنظیمی هوشیارانه هیجانات و انگیزه ها.این مهارت دیگری است که افراد بتوانند رفتار خود را در بستر های متفاوت تغییر دهند.برای مثال ما به انگونه ای که در خانواده هستیم و رفتار می کنیم در محل کار رفتار نمی کنیم در صورتی که ما بر اساس شخصیت یک نفر واحد هستیم ولی با عملکرد های متفاوت.برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه علائم دیگر اختلال طیف اتیسم مطالعه مقاله اتیسم و درمان نوک پنجه راه رفتن را به شما پیشنهاد می کنیم.

برای خود تنظیمی ما به چه فاکتور هایی نیاز داریم؟ 

برای خود تنظیمی ما نیازمند موارد زیر هستیم:

  • تطابق واکنش با موقعیت.
  • خود داری و درک کردن واکنش های عاطفی
  • تغییر واکنشهای عاطفی اگر انها مارا از دستیابی به هدف نهایی مان دور می کنند
  • ایجاد احساسات یا انگیزه های جدید

عملکرد اجرایی انسان شامل چه مواردی می گردد؟

عملکرد اجرایی برای حل مشکلات ضروری است.این مهارتی است برای پیش بینی و پیشگویی نتایج یک فعالیت و واکنش، که شامل موارد زیر است

  • ایجاد هدف و شناسایی اهداف
  • طراحی فعالیت
  • قرار دادن مراحل در توالی زمان و فضا
  • اولویت بندی نیازها و وظایف
  • آغاز کردن یک فعالیت
  • انعطاف پذیری در انتقال تمرکز و توجه به موضوعات دیگر،تحمل کردن تغییرات و غیره.
بیشتر بخوانید:  10نکته از کتاب انقلاب اتیسم(اوتیسم)

علائم نقص در عملکرد اجرایی کودک دارای اتیسم

کودک مبتلا به اتیسم شما اگر این علائم را از خود نشان داد دچار نقص در عملکرد اجرایی است

  • اگر او در باقی ماندن بر سر یک تکلیف مشکل دارد برای نمونه نمی تواند حتی فعالتهای تک دستور العملی را نیز به انجام رساند(وصل کردن نقطه چین ها به یکدیگر )
  • اگر در برنامه ریزی های بلند مدت دچار مشکل است و در اغلب موارد در آخرین لحظه کارهای خود را انجام می دهد.
  • اگر او در اکثر مواقع کتاب و دفتر و لوازم التحریر خود را در مدرسه یا خانه گم می کند.
  • اگر او در تخمین زدن مدت زمان انجام یک فعالیت دچار مشکل است.
  • در انجام کارها به طور مستقل دچار مشکل است و در اکثر مواقع وابسته به دیگران است
  • به راحتی حواسش پرت می شود.
  • در انجام دستور العمل های چند مرحله ای دچار مشکل است و در اکثر مواقع بخشهایی از دستور العمل را از دست می دهد(جا می اندازند)برای مثال در زمان مسواک زدن که دارای چند مرحله است شستن مسواک با آب را جا می اندازد یا حتی ترتیب مسواک زدن را.
  • اگر او در انتقال توجه از یک فعالیت به فعالیتی دیگر دچار مشکل است(مشکل در انتقال توجه از محرک شماره یک به شماره دو)
  • اگر در سازماندهی امور شخصی خود دچار مشکل است برای مثال در مرتب کردن اتاق خود.

اهمیت این تئوری را می توان بر آن دانست که می تواند تبین کننده رویکرد های درمانی و آموزشی مهمی مانند تیچ یا پکس باشد و بر این اساس می توان تک تک اصول آموزشی این دو رویکرد را توضیح داد و تفسیر کرد.در رویکرد تیچ که رویکردی ساختمند است تمامی فعالیتها از آغاز و پایانی مشخص با ترتیب مراحلی مشخص هستند و کودک مبتلا به اتیسم(اوتیسم) میداند که در چه زمان چه تعداد مرحله از یک فعالیت را بایستی انجام دهد و پس از آن باید به سراغ چه فعالیتی برود.در این رویکرد او هیچ موقع مراحل و ترتیب آنها را فراموش نمی کند. رویکرد درمانی تیچ به صورتی فوق العاده نقایص عملکرد اجرایی را جبران می کند و می تواند در جبران کاستی های این اختلال تاثیر گذار باشد.

3.7/5 - (3 امتیاز)
اشتراک گذاری محتوا
مهدی فولادگر

مهدی فولادگر

مدت زیادیست که با کودکان اتیسم آشنا هستم اما هنوز احساس می کنم باید انها را بهتر بشناسم. البته نه علائم و رفتار های آنها را، بلکه خوبی و پاکی شان را. اموری که امروزه همه با آنها غریبه ایم.

مطالب مرتبط

تنها راه غلبه بر اختلال اتیسم دانش و آگاهی از این اختلال است!

2 پاسخ

  1. وقت بخیر
    جناب فولادگر عزیز تمام مقالات شما مربوط به کودکان اوتیسم را مطالعه کردم. جا دارد از تلاش شما برای آگاهی رساندن ،بسیار تشکر کنم . ارایه مطالبی چنین مفید نشان دهنده تسلط شما بر علم و تجربه کاری شماست. چنانچه بخواهم از این مطالب در مقالات خود استفاده کنم لازم است منبع معتبری از استناد به این مطالب داشته باشم . خواهشمندم بنده را در مورد منابعی که در جهت جمع اوری این مطالب از انها کمک گرفته اید یاری دهید.
    با مهر بی پایان

    1. سلام و روز بخیر و ممنون از لطفتان. هر کدام از این مقالات ممکن است بیش از 30منبع داشته باشد که در صورتی که منابع را به یاد بیاورم در اختیار شما قرار خواهم داد. به این نکته توجه کنید که این مقالاتن برگرفته از یک منبع خاص نیستند هریک از مقالات ممکن است در یک بازه زمانی مورد مطالعه قرار گرفته شده باشند و چندین منبع در این بازه زمانی استفاده شده باشد.منابع این مطالب یا در دراز مدت مورد مطالعه بوده اند و در یک مقطع زمانی تبدیل به متن شده اند یا بر اساس تجربیات کار با کودکان دارای اتیسم است.اما برای برخی از این مطالب چاپ شده در سایت ممکن است منابعی را ذخیره کرده باشم. شما بفرمایید منابع کدام مطالب را نیاز دارید اگر موجود باشد در اختیارتان قرار خواهد گرفت.باز هم متذکر می شوم که این مطالب ممکن است خیلی پیشتر مورد مطالعه قرار گرفته شده باشد و به دلیل اینکه تنها مطالعه ای شخصی بوده الزامی برای حفظ منبع نداشته ام.اما پیشنهاد بهتری برای شما دارم و ان این است که خود سایت را به عنوان منبع در نظر بگیرید.نحوه ذکر منبع نیز به این صورت است: نام نویسنده مقاله/نام مقاله/تاریخ انتشار مقاله/ منبع(available in https://www.autism-clinic.com) این فرمتی است که شما می توانید در پایان نامه خود سایت را به عنوان منبع معرفی نمایید.به یاد داشته باشید که به جای کلمه منبع بایستی ادرس سایت را بنویسید. با سپاس

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

آیا نیاز به مشاوره تخصصی در حوزه اتیسم دارید؟